Met een basisinkomen kan iedereen zich ontwikkelen en versterkt de economie. Maar het is duur en de economie blijft schadelijk voor het milieu. Voer daarom een groen basisinkomen in.
Is er nog ergens een centralebankier of minister met een trefzekere hand in het leiden van de hedendaagse economie? Het lijkt er niet op. Terwijl Mark Rutte en Jeroen Dijsselbloem zich op de borst kloppen om het vermeende herstel van de BV Nederland, lopen zij in Europa te hoop tegen de losse pols van met name hun zuidelijke vakgenoten, die ook menen het gelijk aan hun zijde te hebben.
Ik heb het niet alleen over het neomarxistische experiment van de regering-Syriza in Griekenland, maar ook over de capo di tutti capi der Europese bankiers, Mario Draghi. Deze is juist begonnen met het uitdelen van ruim duizend miljard gratis euro’s aan – helaas – financiële instellingen. Maar Draghi noch Dijsselbloem geven de indruk een plan te hebben waarmee een meer eenentwintigste-eeuwse economie naderbij komt. Dat wreekt zich, zowel in de harde cijfers als in het onderling vertrouwen.
Een idee dat wel inspireert en opschudt is het basisinkomen. Een basisinkomen betekent dat elke burger maandelijks een bedrag ontvangt waarmee in principe rond te komen is – zonder tegenprestatie.
Het basisinkomen is een idee met een lange historie dat het afgelopen jaar sterk in de belangstelling is komen te staan. Elke maand gegarandeerd een ‘leefbaar’ bedrag op je rekening verheft elke aanmodderende zzp’er, ontslagen postbode of bijstandsmoeder uit de onzekerheid. Doorlopende bijscholing en het vinden van werk dat je écht goed ligt komen stukken dichterbij. Vanwege de goede ervaringen die er al mee zijn opgedaan, gaan er zelfs stemmen op om te experimenteren met het basisinkomen in bijvoorbeeld Tilburg, Groningen en Friesland.
Wacht even, rondstrooien met gratis geld, met de huidige stand van de staatskas en de economie? En méér koopkrachtige consumenten creëren, juist nu het milieu naar een adempauze smacht om te bekomen van het teveel dat we ervan vragen?
Ja, juist op dit moment. Het vlottrekken van de economie, het milieuvriendelijker maken ervan en het bieden van zekerheid en vrijheid aan burgers kan gelijk opgaan. En wel met een ‘groen’ basisinkomen.
Een groen basisinkomen is niet groen omdat je er alleen groenten en fruit mee kan kopen. Het groene zit ‘m in de financiering ervan. Het geld is dan ook niet gratis, maar goeddeels afkomstig van groene belastingen – al zijn de nieuwbakken centen van Draghi ook van harte welkom.
Met een groen basisinkomen wordt de arbeidsmarkt vrijer, actiever en intelligenter, terwijl het gebruik van grondstoffen en overmatige consumptie meer geld gaan kosten. Die specifieke uitruil is een thema op zich en wordt in de aantocht naar de nieuwe belastingherziening vlug populair. Door arbeid fiscaal goedkoper te maken is er meer ruimte voor arbeidsintensief werk zoals reparatie, isolatie en het ontwikkelen van nieuwe, schone technieken. Een goed idee, dat nog beter wordt als het via een basisinkomen loopt.
In een aflevering van Tegenlicht laat econoom Marcel Canoy zien dat het basisinkomen in Nederland financieel nog best goed uitkomt. Veel van de huidige sociale voorzieningen en de dure, daarvoor opgetuigde bureaucratie kunnen immers worden afgeschaft met een algemeen basisinkomen. Toch blijft er een gat van zo’n dertig miljard euro. Dertig miljard aan extra belastingen innen is geen sinecure – misschien wel een brug te ver, aldus Canoy.
Maar elders in het land becijferden de onderzoekers van Ex’Tax de mogelijkheid om het belastingsysteem te vergroenen. Zij kwamen op een pakket groene belastingen met een opbrengst van ruim dertig miljard euro. Precies het gat van Canoy, dus. In het plan van Ex’Tax betalen bedrijven meer voor het gebruik van olie, gas, water en metalen, en worden ook vervuiling en consumptie steviger beboet. Die lastenverzwaring wordt gecompenseerd door een goed toegankelijke arbeidsmarkt van vrije en geïnspireerde mensen.
Een groen basisinkomen is een gunstig recept voor de eenentwintigste-eeuwse economie. Nu zien we nog vooral beren op de weg: automatisering die arbeid dreigt te verstoten, onafwendbare klimaatverandering en ongezellige concurrentie om groei en grondstoffen met Rusland en China. Door mensen maximaal de kans te geven om mee te werken aan de nieuwe economie kunnen we die zaken goed bij de horens vatten. Het inspiratieloos geschuif met geld en regels van Draghi en Dijsselbloem ligt dan voorgoed achter ons.
Dit artikel verscheen op Joop.nl