Wat een fantastisch artikel in de NRC (opiniebijlage) van afgelopen zaterdag, 10 januari. Het is een vertaling van een essay van de Duitse sociaal-psycholoog Harald Welzer uit Der Spiegel van 29 december. Hij beschrijft messcherp hoe de crises waar wij nu mee te maken hebben weliswaar als bedreigend worden gezien, maar uit cognitieve beperking niet in volle betekenis worden gezien en men in het algemeen denkt dat het op den duur wel weer overwaait – zonder dat er een omslag hier of daar nodig is. Kern van het betoog is dat “gebeurtenissen die het nageslacht als historisch beschouwt, op het ogenblik van hun ontstaan of optreden zelden als zodanig worden ondervonden”. Kafka schreef in augustus 1914 bijvoorbeeld in zijn dagboek: “Duitsland heeft Rusland de oorlog verklaard. – ’s Middags zwemles.” Life goes on.
Hoewel ik nog redelijk wat optimisme heb over de mogelijkheden om beter uit de huidige crises te komen dan we erin zijn gegaan, schetst Welzer terloops enkele bittere zekerheden over de nabije toekomst, en blij kunnen we er niet van worden: er staat ons niet minder dan rampspoed te wachten.
MAAR! Twee zaken zijn van belang. Ten eerste is de catastrofe nooit compleet, omdat er altijd wel enige tegenreactie is. De Club van Rome publiceerde in 1972 haar straffe boodschap, maar zover als omschreven is het nooit gekomen – en dat is te danken aan de invloed van dergelijke publicaties. Dat de catastrofe nooit compleet is, neemt de voorvechters voor een koersverandering echter ook de wind juist uit de zeilen: de zeeën zullen nooit helemáál worden leeggevist, dus wat zeuren ze nou? Het tweede punt is dat we op het moment van het bereiken van die niet-volledige catastrofe die wederom niet als zodanig zullen herkennen. Het feest van “business as usual” gaat gewoon door.
Ik gun u van harte om ook de rest van de analyse tot u te nemen (hier PDF). Het is verplichte kost. Ik reken (of hoop) op de coulance van de courant die dit mij ter beschikking stelde.
Geef een reactie